مرغ سحــــــر

دیـــبا داودی(روزنامه اعتماد)

اکتبر دوست‌داشتنی ژرمن‌ها یک بار دیگر فرا رسید تا مفتخرانه سرها را بالا بگیرند و بی‌حتی ردی از تردید خود را بهترین برگزار‌کننده نمایشگاه بین‌المللی کتاب در جهان مطرح سازند.

نمایشگاهی که رسالتش همچون همتای اردیبهشتی ما اینچنین تعریف نشده است: ویترینی بزرگ برای فروش اندکی کتاب. در فرانکفورت در پنج روز سرنوشت‌ساز هر ساله اکتبر، کتاب و مسائل و مصایب مربوط به آن را چنان به بررسی و واکاوی می‌نشینند که گویی ساعتی دیگر برای پرداختن به آن بسیار دیر است. یکی از نکات حقیقتا تامل برانگیز پیرامون شصت و پنجمین نمایشگاه کتاب فرانکفورت این است که در قریب به یقین تمامی سخنرانی‌ها، نشست‌ها و گزارش‌ها موضوعی واحد قطعا مورد بررسی قرار می‌گرفت: چگونگی رقابت ناشران و توزیع‌کنندگان کتاب با ابرقدرت‌هایی به نام آمازون، گوگل و اپل. کافی است مقالات و مطالب مرتبط با نمایشگاه سال 2013 میلادی را جویا باشیم تا بدانیم کجای قافله جهانی ایستاده‌ایم. همچنان که ما نگران اخذ مجوز برای چاپ کتاب‌های کاغذی چند صد نسخه‌یی‌مان هستیم، عموم کشورها از راهکارهایشان برای چگونگی کسب درآمد بیشتر از طریق بازار فروش کتاب‌های الکترونیک داد سخن می‌رانند. براساس پیش‌بینی‌های انجام شده امریکایی‌ها تا سال 2014 نیمی از کتاب‌هایشان را به صورت الکترونیک منتشر خواهند ساخت تا پیرو تقاضای جامعه مطالعه‌گر، چرخ‌های صنعت نشر را بی‌چالش در بحران عصر دیجیتال بچرخانند. «مخاطب سنجی» و «مخاطب‌شناسی» از دیگر موضوعات مهم مطروحه در میان سخنرانی‌های انجام شده در نمایشگاه کتاب فرانکفورت به شمار می‌آید. برای مثال مدیرعامل اجرایی قدرتمندترین و بزرگ‌ترین انتشارات جهان، پنگوئن این مساله را کلیدی‌ترین نکته در جهان کتاب خواند و مدیر آمازون که بسیاری آن را هیولای عرصه کتابت می‌خوانند طی صحبت‌هایش مدام این پرسش را مطرح می‌ساخت که: «آیا کالایی که ما عرضه می‌کنیم آنقدر جذاب هست که بتواند با انواع و اقسام گزینه‌های سرگرم‌کننده موجود در بازار رقابت کند؟» ایران در حالی که نگران بقای این بیمار در حال احتزار، کتاب، است در حالی که با داشتن دغدغه بیش از این کاسته نشدن تیراژ‌های هزار جلدی‌اش روزگار می‌گذراند در حالی که بحران بی‌پولی و بی‌پشتوانگی روز به روز امنیت دست‌اندرکاران فعال در این حوزه را کمتر و کمتر می‌کند، به فرداهایی مبهم راه می‌جوید و جهان به افق‌هایی وسیع‌تر و بدیع‌تر که پیش‌تر برای خود برنامه‌ریزی کرده بود.